Chochołów
[…] W trzeciej wyprawie moskiewskiej, w oblężeniu silnie obwarowanego Pskowa (1581) wśród niemal dwóch tysięcy wybrańców, w rocie rotmistrza Łukasza Sernego był Bartłomiej Chochołowski. Było to oblężenie długie, beznadziejne z powodu straszliwej zimy , braku prochu, żywności , odzieży.[…] W rocie Sernego , ze 105 wybrańców odnotowanych w rejestrze 7 zginęło , 20 zmarło, 19 zbiegło. Bartosz Chochołowski ocalał i z „ listem świadecznym” potwierdzającym jego udział w kampanii i bohaterstwo powrócił na Podhale. Zapewne wkrótce uzyskał od Jana Pieniążka przywilej na lokację wsi na „surowym korzeniu”, nazwanej od jego imienia Chochołowem. Król Zygmunt III potwierdził nadanie starosty nowotarskiego dokumentem wystawionym 20 marca 1592 roku i prawa Bartłomieja do sołectwa , wymieniając wszystkie uprawnienia przysługujące innym sołtysom wraz z posiadaniem młyna […] . Bartłomiej Chochołowski zmarł prawdopodobnie w roku 1595 , w którym jego syn Stanisław otrzymał od Zygmunta III potwierdzenie praw do sołectwa. Konfirmacja podkreśla jego zasługi w służbie wojennej na granicy Podola i w innych miejscach, nazywając go sołtysem , nie wybrańcem[…].
żrółdło: Czarny Dunajec i okolice. Zarys dziejów do roku 1945.Alicja Falniowska – Gradowska „ W okresie staropolskim”
ZYGMUNT III , KRÓL POLSKI , W UZNANIU ZASŁUG WOJENNYCH ZATWIERDZA BARTŁOMIEJA CHOCHOŁOWSKIEGO W POSIADANIU SOŁTYSTWA WE WSI CHOCHOŁOWIE, ŚWIEŻO PRZEZ NIEGO LOKOWANEJ NA SUROWYM KORZENIU.
KRAKÓW, 20 MARCA 1592
ZYGMUNT III , Z BOŻEJ ŁASKI KRÓL POLSKI WIELKI KSIĄŻĘ LITWY, RUSI , PRUS , MAZOWSZA , ŻMUDZI ,IINFLANT ITD. , ORAZ PRZYSZŁY DZIEDZIC I KRÓL SZWECJI. Podajemy do wiadomości niniejszym pismem naszym wszystkim i każdemu z osobna , których to dotyczy, a którzy będą o tym piśmie powiadomieni . Ponieważ My za wstawiennictwem naszych godnych zaufania doradców w sprawie uczciwego Bartłomieja Chochołowskiego sołtysa i poddanego naszego za wsi Chochołów , dzierżawy urodzonego Jana Pieniążka, wniesionym do nas, oraz mając wzgląd na jego usługi , które oddał świętej pamięci najjaśniejszemu poprzednikowi naszemu królowi Stefanowi w niedawnych wyprawach moskiewskich, uważaliśmy, że należy to uczynić- zachować zachować go i pozostawić przy używaniu i spokojnej posesji sołectwa we wspomnianej wsi Chochołowie , założonej przez niego na surowym korzeniu, i przy młynie wystawionym na rzece Dunajcu – jak właśnie zachowujemy go i zostawiamy. Chcąc zaś okazać temuż większą naszą łaskę , zezwoliliśmy i zezwalamy mu niniejszym listem naszym na lokowanie i wybudowanie czterech zagród na gruncie jego sołectwa. Tenże wspomniany Bartłomiej Chochołowski na mocy niniejszego naszego zezwolenia będzie dzierżył , miał i posiadał do końca swego życia to wspomniane sołectwo w ten sposób , jak posiada go obecnie , z młynem zagrodami oraz z gruntami czyli halami zwanymi Suchy Bór , Dolinka i Łucznia , Okrainia , Dzianisz Pohradzki , położonymi w Tatrach, z porębami , rolami , łąkami , pustkami, pastwiskami, z prawem połowu ryb i polowania i z ogólnie wszystkimi i poszczególnymi pożytkami , użytkami, dochodami i korzyściami płynącymi z tego sołectwa. Przyrzekamy też naszym słowem królewskim w imieniu naszym i naszych następców, że nie zdarzy się, abyśmy my i najjaśniejsi sukcesorzy nasi usunęli tegoż Bartłomieja Chochołowskiego z posesji i wymienionego sołectwa i wszystkich wyżej wspomnianych przynależności, chociażby wymagała poważna konieczność nasza i państwa i że nikomu nie zezwolimy na usunięcie go z posesji i oddanie jej w obce ręce, lecz My i najjaśniejsi nasi sukcesorzy zachowamy całe i nietknięte jego prawo do dożywocia. A później , po jego śmierci , następcy jego nie wcześniej będą mogli być usunięci z tegoż sołectwa i wspomnianego młyna zanim nie zostanie in całkowicie i w zupełności wypłacona suma zapisana na tymże sołectwie, lub jeśli nie byłaby zapisana , to suma wynikająca z prawnego otaksowania przez komisarzy, zachowaniem zawsze wszystkich tamże obowiązujących praw naszych królewskich oraz państwa i Kościoła katolickiego. Dla uwierzytelnienia i poświadczenia tej sprawy poleciliśmy opatrzeć niniejsze pismo, podpisane naszą ręką, pieczęcią naszą koronną. Dane w Krakowie , dnia 20 miesiąca marca roku Pańskim 1592, panowania naszego roku piątego .
Zygmunt III
Orginał nieznany. Druk : E Długopolski . Przywileje sołtysów podhalańskich, „Rocznik Podhalański” nr.1 Zakopane – Kraków 1914-21. Przekład z języka łacińskiego Zofii Kłosińskiej
